ผมคันเยอะ เกิดจากอะไร ถอนดีไหม เสี่ยงหัวล้าน ผมบางหรือเปล่า ?

ผมคันเยอะ หลายคนมักเลือกวิธีการแก้ปัญหาด้วยการถอนออก แต่ความจริงแล้วการถอนผมคันไม่ใช้ทางเลือกที่ดีเลยในการรักษาผมคัน ความจริงแล้วผมคันคืออะไร เกิดจากอะไร และสามารถรักษาอย่างไรได้บ้าง?

Absolute Hair Clinic คลินิกแก้ปัญหาผมร่วง หัวล้าน ดูแลคุณทุกขั้นตอนโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมและหนังศีรษะ รู้จักกับ Absolute Hair Clinic และบริการต่างๆจากทางคลินิก : Absolute Hair Clinic (Home)

สารบัญเนื้อหา

ทำความรู้จัก ‘ผมคัน’

ผมคัน (Curly Hair Folliculitis) คือผมที่มีลักษณะหงิกงอ และหนาผิดปกติ คนส่วนใหญ่มีอาการคันร่วมด้วย จึงเรียกผมที่มีลักษณะนี้ว่าผมคัน บางครั้งผมคันก็สร้างความรำคาญจากลักษณะที่แตกต่างจากผมเส้นอื่นๆ ทำให้ผมคันชี้ออกมา จัดทรงผมได้ยาก หลายคนจึงเลือกที่จะดึงผมคันออกเมื่อพบเห็น

ในความเป็นจริง การถอนผมคันออกไม่ได้เป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ และไม่ได้ทำให้ผมคันที่มีอยู่เยอะบนศีรษะน้อยลง หากไม่แก้ที่ต้นเหตุ เมื่อผมเส้นใหม่ขึ้นมาแทนที่ก็จะมีลักษณะเป็นผมคันเหมือนเดิม

ผมคันเกิดจากอะไร

ผมคันเกิดจากหลากหลายสาเหตุ ส่วนใหญ่จะเกิดจากรูขุมขนอักเสบ (Scalp Folliculitis), การอุดตันที่รูขุมขนหรือที่เรียกว่าขนคุด (Keratosis Pilaris) หรือการเกิดบาดแผลเล็กๆบริเวณรูขุมขน ทำให้ผมที่ขึ้นมาจากรูขุมขนดังกล่าวผิดรูป มีความหนาที่ผิดปกติ ทำให้เกิดเป็นผมคัน

ผมคันนี้ไม่ได้ทำให้เกิดอาการคันที่หนังศีรษะ แต่อาการคันในบริเวณที่มีผมคันมักเกิดจากสาเหตุของการเกิดผมคัน อย่างการอักเสบอุดตันที่รูขุมขน คนจึงเข้าใจว่าผมคันทำให้เกิดอาการคัน แต่ถอนผมคันออกไปแล้วก็ยังรู้สึกคันที่หนังศีรษะอยู่ เป็นเพราะอาการอักเสบหรืออุดตันยังไม่ได้หายไปนั่นเอง

ปัจจัยที่อาจกระตุ้นให้เกิดผมคัน

• พฤติกรรมการดึงผมตึงเกินไป หรือการถอนผมบ่อยเกินไป

พฤติกรรมเหล่านี้จะไปเปิดโอกาสให้เกิดการอุดตัน หรือติดเชื้อที่หนังศีรษะ 

ในกรณีที่อุดตัน เกิดจากเมื่อถอนผมคันออกไป หรือดึงผมมากๆจนผมหลุดออก ร่างกายจะสะสมเคราตินเพื่อป้องกันการติดเชื้อที่รูขุมขน หากการสะสมเคราตินนี้ผิดปกติจะไปอุดตันรูขุมขน จนขนขึ้นตามปกติไม่ได้ บางกรณีทำให้เกิดการอักเสบที่รูขุมขนร่วมด้วย เรียกว่าขนคุดที่หนังศีรษะ ถ้าปล่อยทิ้งไว้จนผมทะลุออกมาได้ ผมเส้นนั้นจะหงิกงอผิดปกติ เกิดเป็นผมคันนั่นเอง

ส่วนในกรณีที่ติดเชื้อ เกิดจากการดึงผมจนหลุดหรือมัดผมตึงเกินไป จนเกิดแผลเล็กๆที่รูขุมขนหรือรูขุมขนเปิดออก ทำให้เชื้อราหรือเชื้อแบคทีเรียที่อาศัยอยู่บนศีรษะสามารถเข้าสู่รูขุมขน จนเกิดการอักเสบที่รูขุมขนตามมาได้

• พันธุกรรม

บางครั้งผมคันสามารถเกิดจากพันธุกรรมได้ พันธุกรรมของเราในบางครั้งไม่ได้กำหนดให้รากผมสร้างผมในลักษณะเดียวกันทั้งหมด คนที่ผมตรงเป็นส่วนใหญ่ อาจมีผมบางเส้นที่หยิก หรือหยักศกได้เช่นกันกัน บางครั้งเส้นผมที่เราคิดว่าเป็นผมคันอาจเป็นเพียงเส้นผมปกติที่ลักษณะแตกต่างจากผมเส้นอื่นๆก็ได้

• ฮอร์โมน

ฮอร์โมนมีผลกับผมได้มาก นอกจากสามารถทำให้ผมร่วงได้แล้ว ฮอร์โมนบางตัวยังสามารถทำให้ผมหยักศกหรือผมหยิกกลายเป็นผมที่ตรงกว่าเดิม หรือทำให้ผมตรงกลายเป็นผมหยิกผมคันได้ อย่างเช่นฮอร์โฒนแอนโดนเจน (Androgen) ในเพศหญิง ทำให้ผมที่มีหน้าตัดกลม กลายเป็นผมที่มาหน้าตัดแบน จนทำให้ผมตรงกลายเป็นผมลอนได้

• ผมแห้งเสีย

ผมที่แห้งหยาบสามารถมีลักษณะหงิกงอเหมือนกับผมคันได้ เพียงแต่จะไม่ทำให้เกิดอาการคัน บางครั้งอาจมีผมแตกปลาย หรือเปราะขาดง่าย ในผมเส้นเดียวกัน

ผมคันเยอะ ควรถอนออกไหม 

ผมคัน วิธีแก้ที่ดีไม่ใช่การถอน เนื่องจากการถอนผมเป็นการทำร้ายรากผม ทั้งยังทำให้รูขุมขนเสี่ยงติดเชื้อหรืออุดตันมากขึ้นด้วย ดังนั้นหากมีผมคัน ควรแก้ที่อาการรูขุมขนอักเสบ หรือการอุดตันของรูขุมขนแทนที่จะเป็นการถอนผม หากต้นเหตุหายไป เส้นผมที่งอกขึ้นใหม่จะกลับมาเป็นปกติ

แต่ถ้ารู้สึกรำคาญผมคันที่ชี้ออกมา ให้แก้ปัญหาโดยการใช้กรรไกรตัดผมคันให้สั้นลงแทนการถอน เพื่อป้องกันการอักเสบ อุดตัน และป้องกันการทำร้ายรากผมโดยไม่จำเป็น

นอกจากนี้การถอนผมคันบ่อยๆอาจนำไปสู่การเกิดโรคที่เป็นความผิดปกติทางภาวะจิตใจที่เรียกว่า “โรคดึงผมตัวเอง (Trichotillomania)” ได้โดยไม่รู้ตัว จึงควรเลี่ยงการถอนผมคันก่อนติดเป็นนิสัย

ผมคัน เป็นสาเหตุให้ผมร่วง หัวล้านหรือไม่

ผมคัน ไม่ใช่สาเหตุโดยตรงที่ทำให้ผมร่วง หรือหัวล้านแต่อย่างใด อย่างมากก็อาจทำให้ผมบางในช่วงระยะเวลาหนึ่งได้ และเมื่อเวลาผ่านไปผมในส่วนที่ถูกถอนออกจะขึ้นมาตามปกติ ไม่ต้องแก้ไขด้วยปลูกผม

ถ้าชอบดึงผมคัน รู้สึกว่าต้องดึงทุกเส้นที่เห็น อาจจะทำให้ถอนผมบนศีรษะออกมากเกินไปโดยไม่รู้ตัว จนผมใหม่ไม่สามารถงอกขึ้นมาได้ทัน และทำให้ผมดูบางลงมากกว่าปกติ อีกทั้งการดึงผมยังเป็นการทำให้รูขุมขนเสี่ยงติดเชื้อหรืออุดตันมากขึ้น เป็นต้นเหตุของผมคัน จนมีโอกาสที่จะเกิดผมคันได้มากกว่าเดิม

หรือถ้าผู้ที่ชอบถอนผมคันมีอาการผมร่วง หัวล้านจากสาเหตุอื่นๆอย่างเรื่องฮอร์โมนหรือพันธุกรรมอยู่แล้ว การถอนผมจะยิ่งเป็นการทำร้ายรากผม ทำให้รากผมสร้างเส้นผมได้แย่ลงกว่าเดิม เป็นเหตุให้อาการผมร่วงหัวล้านเกิดขึ้นมากกว่าปกติได้

ผมร่วง มีสาเหตุจากอะไร

หลาย ๆ  คนมักพบปัญหาผมร่วงไม่ว่าจะเป็นผู้ชายหรือผู้หญิง ซึ่งการร่วงของผมมมีสาเหตุมากมายและอาจเกิดจากปัจจัยหลายอย่าง 

• พันธุกรรม  เป็นหนึ่งสาเหตุหนึ่งที่สำคัญการร่วงของเส้นผมคือพันธุกรรม การสืบต่อทางพันธุกรรมจากพ่อแม่สู่ลูกสามารถมีผลต่อความแข็งแรงและความเจริญเติบโตของเส้นผม ครอบครัวที่มีประวัติของการร่วงของเส้นผม มีโอกาสที่คุณจะสืบต่อความเป็นไปได้ของภาวะร่วงเส้นผมเชิงพันธุกรรม
• ฮอร์โมนในร่างกาย  การเปลี่ยนแปลงในระดับฮอร์โมนในร่างกายอาจส่งผลต่อการร่วงของเส้นผม ฮอร์โมนที่มีผลกระทบต่อการร่วงของเส้นผมได้ เช่น ฮอร์โมนในเพศชายที่เรียกว่าดีไฮโดรเทสโรน (DHT hormone) ที่ไม่สมดุล เมื่อร่างกายผลิตเทสโทสเตอโรนในปริมาณที่มากเกินไป ซึ่งอาจทำให้เส้นผมร่วงได้
• การใช้เคมีกับเส้นผม การใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมเคมีรุนแรง เช่น การฟอกสีผม ย้อมสีผม ยืดผม  ซึ่งสารเคมีเหล่านี้อาจทำให้เส้นผมแห้งและอ่อนแอ ทำให้เส้นผมร่วงมากขึ้นได้ วิธีแก้ผมร่วง
• อักเสบของหนังศีรษะ  การอักเสบของหนังศีรษะอาจเกิดจากการติดเชื้อหรือการตอบสนองภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อสิ่งต่าง ๆ เช่น เชื้อราหรือเชื้อแบคทีเรีย สภาวะนี้อาจทำให้เกิดรากผมอักเสบ ผมคันและระคายเคืองบนหนังศีรษะจนไปสู่สภาวะผมร่วงได้
• อุดตันของรูขุมขน  การอุดตันในรูขุมขนบนหนังศีรษะอาจเกิดจากการสะสมของคราบหรือสารต่าง ๆ ภายในรูขุมขนบนหนังศีรษะ ทำให้เกิดการอักเสบจนเกิดเป็นผมคันรวมถึงผมร่วง โดยคราบความมันหรือสารเคมีจากผลิตภัณฑ์ที่ใช้บนผมและมีส่วนผสมเคมีรุนแรง
• สภาวะเครียดและความกังวล การเผชิญกับระดับความเครียดสูงเป็นเวลานานอาจมีผลกระทบต่อระบบสมองและร่างกายทั้งหมด ซึ่งอาจทำให้เส้นผมร่วงได้

หากผมร่วงมาก ควรทำอย่างไร

จากที่กล่าวถึงสาเหตุของผมร่วงว่ามีหลายปัจจัยแล้ว รวมถึงผมคัน คืออาจเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการร่วงของเส้นผมได้เพราะเกิดจาดความผิดปกติบนหนังศีรษะเช่นกัน และในกรณีทีการร่วงของเส้นผมยังคงมากเกินปกติ ควรทำอย่างไร

• ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หากคุณระบุว่าผมร่วงมากและเป็นปัญหาร้ายแรง ควรพบแพทย์เพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม อาจมีการสอบถามเกี่ยวกับประวัติการใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผม ประวัติการรักษาที่ผ่านมา และปัจจัยอื่น ๆ ที่อาจส่งผลต่อการร่วงของเส้นผม
• ดูแลเส้นผมอย่างระมัดระวัง การดูแลเส้นผมอย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญในการลดการร่วงของเส้นผม ควรใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผมที่เหมาะสมและไม่มีส่วนผสมเคมีรุนแรง หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องมือร้อนที่มีอุณหภูมิสูงเกินไป เครื่องดัดผมร้อนหรือไดร์เป่าผมร้อน และควบใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงเส้นผมควบคู่ด้วย
• หลีกเลี่ยงการใช้เคมีภัณฑ์รุนแรง งดและหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีที่เข้มข้นอาจทำให้เส้นผมเสียหายและร่วงได้ ควรให้ผมได้พักและเน้นไปที่การฟื้นบำรุงเส้นผม
• เลิกพฤติกรรมที่ผิดปกติ  การมีพฤติกรรมที่ไม่ปกติ เช่น ในกรณีที่อยากแก้ผมคัน เลยใช้วิธีการดึงผมซึ่งก็ทำจนเป็นนิสัยจนเกิดอาการดึงผมตนเอง แทบทั้งหัวก็เป็นพฤติที่ผิดปกติและก่อให้เกิดความเครียดร่วมด้วย ยิ่งส่งผมให้ผมร่วงมากขึ้น ควรเลิกพฤติกรรมเหล่านั้น หันไปทำกิจกรรมอื่นแทน
• อาหารเสริม การบริโภคอาหารที่เหมาะสมและสมดุลย์สามารถช่วยลดการร่วงของเส้นผมได้ อาหารที่มีส่วนประกอบที่สำคัญสำหรับสุขภาพของเส้นผมรวมถึงวิตามิน โปรตีนต่าง ๆ

และหากคุณพบว่ายังประสบกัยปัญหาผมร่วงจำนวนมาก สร้างความเครียดและกังวลให้กับคุณที่ไม่มั่นใจต่อรูปลักษณ์ของตนเอง และต้องการจัดการกับปัญหานี้ คลินิกปลูกผม เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่สามารถช่วยคุณแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้ 

วิธีรักษา ป้องกันผมคัน บำรุงผมสุขภาพดี

ผมคันรักษาด้วยตนเองที่บ้านได้ แม้จะไม่หายขาด เพราะอาจเกิดจากปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้อย่างกรรมพันธุ์หรือฮอร์โมน แต่หากเป็นผมคันที่เกิดจากรูขุมขนอักเสบหรือรูขุมขนอุดตัน สามารถรักษาได้ เมื่ออาการดังกล่าวหายไป ผมที่ขึ้นมาใหม่จะไม่เป็นผมคันอีก โดยวิธีรักษามีดังนี้

• ใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นประคบที่หนังศีรษะ เพื่อลดการอักเสบและทำให้เคราตินที่อุดตันอยู่ที่รูขุมขนหลุดออกได้ง่าย
• สระผมเป็นประจำ รักษาความสะอาดที่หนังศีรษะ เพื่อลดปริมาณเชื้อราและแบคทีเรีย
• หากมีตุ่มหนองบริเวณรูขุมขน มีอาการอักเสบหรือคันมาก ให้พบแพทย์เพื่อรักษาที่ต้นเหตุต่อไป

หากเป็นผมคันที่เกิดจากผมเสียก็สามารถรักษาได้เช่นกัน โดยการสระผมให้ถูกวิธี การสระผมควรสระผมด้วยน้ำธรรมดา ไม่ร้อนไม่เย็นเกินไป สระประมาณสัปดาห์ละ 3 – 4 ครั้ง ไม่ควรมากหรือน้อยไปกว่านั้น ถ้าสระผมน้อยไปจะทำให้มีแบคทีเรียและเชื้อราบนหนังศีรษะมากเกินไป แต่ถ้าสระผมมากไปจะทำให้ผมแห้งเสีย เกิดรังแคและผมคันจากผมเสียได้ง่าย

นอกจากนี้ยังควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เสี่ยงทำให้เกิดผมคัน เช่นการถอนผม ดึงผม หรือมัดผมตึงมากเกินไป หากทำตามวิธีดังกล่าวแล้วไม่หาย มีอาการคันมาก หรือมีอาการอักเสบร่วมด้วย ควรเข้าพบแพทย์เฉพาะทางด้านเส้นผมและหนังศีรษะเพื่อปรึกษา และรับการรักษาเพิ่มเติม

ข้อสรุป

ผมคันไม่ใช่อาการร้ายแรงอะไร แต่หากถอนไปเรื่อยๆอาจเกิดผลเสียกับรากผมได้ ผู้ที่มีผมคัน มีอาการคันมากร่วมด้วย และมีตุ่มหนองขึ้นที่ศีรษะ ควรเข้ามาปรึกษากับแพทย์เพื่อรักษาอาการของโรคต่อไป เพราะหากทิ้งไว้ให้อักเสบเป็นเวลานาน รากผมอาจถูกทำลายจนฝ่อไปได้

มีผมคันมาก ติดนิสัยดึงผมโดยไม่รู้ตัว รูขุมขนอักเสบ ผมร่วง หรือมีอาการอื่นๆเกี่ยวกับเส้นผมและหนังศีรษะ สามารติดต่อเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมหรือนัดเวลาเพื่อเข้ารับการรักษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมและหนังศีรษะจาก Absolute Hair Clinic ได้ที่ Line: @Absolutehairclinic

References

Rachel Ann Tee-Melegrito. (2023).What to know about coarse hair. (online). Available  from: https://www.medicalnewstoday.com/articles/coarse-hair

Dr. Lata Ganji. (2021). How To Take Care Of Coarse Hair. (online). Available  from: https://skinkraft.com/blogs/articles/how-to-take-care-of-coarse-hair